In de geschiedenis van het theater ontstaan steeds nieuwe vormen. Voor het aanbreken van de nieuwe tijd is de uitdrukking 'renaissance' gangbaar. Wedergeboorte wordt vaak in verband gebracht met de voorchristelijke Griekse schoonheidsidealen.
Wondermeisjes is een wonderlijke titel, de theatervoorstelling The Omen geeft een podium aan anorexia of breder gezien over voeding. Voedsel weigeren.
Wat weigeren vrouwen en meisjes als ze voedsel weigeren? The Omen van gelauwerd theatermaker Alexandra Broeder over het vraagstuk van anorexia. De speelsters hadden of hebben een eetstoornis. De mythe van Persephone loopt als een poëtische rode draad door de voorstelling....
In het artikel, geschreven door Colet van der Ven kun je ook hier lezen en de bijbehorende afbeeldingen zien: https://www.groene.nl/artikel/wondermeisjes 13 maart 2024 – verschenen in nr. 11 staat voeding centraal. Voeding is naast ons dagelijks eten ook een metafoor voor wat je leest etc. De aandacht gaat vooral naar verhalen over anorexia en het weigeren van voeding.
maar eerst over de theatervoorstelling (die niet meer te zien is)
waarbij
Wij zijn de dochters van de hongerkunstenaressen.
De vastende, heilige mystica’s.
De wondermeisjes die zonder voedsel konden en tentoon werden gesteld
De vrouwen die zo mager waren dat ze als heksen werden verbrand
De hysterica’s van Freud.
De pathologische anorexieten uit de DSM, het handboek van psychiaters.
Wij worden gezien, al eeuwenlang, als irrationele, gemankeerde, met het lichaam geobsedeerde, wilsonbekwame meisjes die tegen zichzelf in bescherming genomen dienen te worden.
Wij zijn er.
Vandaag is de tweede repetitie van het stuk The Omen van gelauwerd theatermaker Alexandra Broeder over het vraagstuk van anorexia. De speelsters hadden of hebben een eetstoornis. Voor het script putte Broeder uit de gesprekken met hen, uit haar persoonlijke geschiedenis en die van ervaringsdeskundige zorgethicus Heleen Wesselius die ook op het toneel staat, net als zijzelf.
Het check-in-rondje om te peilen hoe iedereen erbij zit, is net achter de rug. Ankie heeft het vrijkaartje voor de voorstelling nog niet weggegeven. ‘Wie ben ik om deze ruimte in te nemen?’ Ook Bo vindt het lastig om mensen voor de voorstelling uit te nodigen. ‘Er speelt schaamte mee. Anorexia is toch een precair onderwerp.’ Esqua maakt zich zorgen over terugslag. Ze heeft veel aan haar hoofd, maar kijkt desondanks uit naar de voorstelling. ‘Over het echte verhaal achter de eetstoornis voel ik geen schaamte.’
Alexandra Broeder is artistiek leider van Tijd van de Wolf, een theatercollectief dat voorstellingen maakt op het snijvlak van kunst en psychiatrie. Zij heeft haar sporen verdiend in het werken met kwetsbare kinderen en jongeren. ‘Zij geven me toegang tot mijn onderbewustzijn en fantasie’, vertelt Broeder. ‘In eerdere voorstellingen hadden kinderen een horrorachtige aanwezigheid. Ze gedroegen zich niet naar het beeld dat wij volwassenen van ze hebben. Nu doe ik hetzelfde met jongeren met een psychische kwetsbaarheid. Zij functioneren als mysterieuze gidsen die de bezoeker in contact brengen met zijn of haar eigen duistere kanten.’
In The Tree stonden zes meisjes uit een psychiatrische kliniek centraal, in The Gift (door Het Parool uitgroepen tot de beste voorstelling van 2022) hield de 22-jarige Anouk van Kampen een monoloog over haar doodsverlangen, en nu is er dus The Omen, met als centrale vraag: wat weigeren meisjes als zij voedsel weigeren?
‘Tijdens corona ontwikkelden steeds meer jongeren anorexia, en ook op steeds jongere leeftijd’, vertelt Broeder. ‘Als oorzaken werden genoemd enerzijds het intensieve gebruik van sociale media en anderzijds het isolement waarin ze terechtkwamen. Ik geloof zeker dat het daarmee te maken had, maar legde corona misschien ook nog iets anders bloot? Zegt de toename van anorexia iets over onze samenleving? Is het een teken? Vorig jaar had ik een droom van allemaal vrouwen in dwangbuizen in de tuin van een gesticht. Ze gedroegen zich als gekken maar provoceerden ook. Zeiden: “Kijk wat met ons gedaan is. Jij moet ons een stem geven.”’
Heleen Wesselius en Alexandra Broeder bieden in de voorstelling het overkoepelende perspectief voor The Omen. Wesselius belicht anorexia als een reactie op een patriarchale samenleving; Broeders verhaal gaat meer over haar persoonlijke zoektocht. De tekst die de meisjes uitspreken, is gebaseerd op de thema’s die uit de gesprekken met hen naar voren kwamen: de moeite om ruimte in te nemen, de angst om te leven, de zoektocht naar veiligheid.
De mythe van Persephone loopt als een poëtische rode draad door de voorstelling. ‘Ik heb voor dat verhaal gekozen’, zegt ze, ‘omdat het beeld van verdwijnen en verschijnen, van reizen tussen onder- en bovenwereld, tussen licht en duister, goed aansluit bij de ervaring van de speelsters. Ze ervaren twee werelden, de “echte” en die van anorexia. En ze ervaren dwang van twee kanten – zowel de eetstoornis trekt aan hen als de omgeving – terwijl het juist autonomie is waarnaar ze op zoek zijn. Samen personifiëren ze Persephone.’
Ik ben Persephone.
Toen ik 21 was – 17,14,14,13,15,14,15 – werd ik meegetrokken met een dwingende kracht naar een wereld onder deze wereld.
Persephone, de dochter van Demeter en oppergod Zeus, wordt door Hades ontvoerd naar het dodenrijk. Persephone weigert te eten zolang ze in de onderwereld verblijft. Als Zeus de radeloosheid van Demeter ziet, vraagt hij Hades haar terug te laten keren naar haar moeder. Hades stemt in, maar op zijn verzoek eet Persephone nog één maaltijd bestaande uit zes granaatappelpitjes. Wie eenmaal iets heeft gegeten in de onderwereld kan zich er niet meer van losmaken. Voor elke granaatappelpit moet Persephone jaarlijks een maand in het dodenrijk doorbrengen. In de lente gaat ze naar de bovenwereld om in het najaar terug te keren naar Hades.
Koor: Toen ik verdween was ik nog een meisje. Een meisje een meisje een meisje.
Tot zover citeer ik uit het artikel, de ervaringsverhalen zijn te lezen in het artikel zelf. Dat mag ik niet overnemen en zou ook te lang zijn voor dit blog over Theatervormen.
Op de afbeelding zie je Alexandra Broeder - als theatermaker houdt ze een pleidooi over het belang van ontwapenen. Het je laten ontwapenen. Het vormt de kern van haar werk.
In het artikel zelf kun je verder lezen over deze vraag of als je het niet lezen kunt zelf verder mijmeren:
‘Waarom zijn het vooral meisjes en jonge vrouwen die anorexia ontwikkelen? Die naar een manier zoeken om met het leven om te gaan door eten te weigeren? Het heeft met een vrouwbeeld te maken waar je in moet maar niet in wil: een beeld van niet te veel ruimte innemen’, zegt Broeder. ‘Maar ook met een neoliberaal systeem waarin alles maakbaar en meetbaar moet zijn. Met een patriarchale samenleving waarin het vrouwelijke perspectief vaak ontbreekt. En eenmaal ziek, met een zorgsysteem waarin opnieuw het vrouwelijke perspectief ontbreekt. Behandelingen zijn door mannen ontwikkeld, alles is opgeknipt in stukjes, er worden weinig dwarsverbanden gelegd. Het is vooral symptoombestrijding. Het probleem ligt bij het individu, terwijl ik denk dat vrouwen met anorexia reageren op een familiesysteem of een collectief systeem.’
‘Het probleem is niet opgelost als een jongere weer eet en op gewicht is, en dan terugkeert in een systeem dat niet veranderd is’, zegt Broeder. ‘We moeten hardop de vraag durven stellen: in hoeverre is onze huidige samenleving ziekmakend?
Eindelijk was ik mijn echte zelf.
Mijn leven overzichtelijk.
Mijn lichaam van mij.
Het lichaam van een meisje.
Aseksueel en onvruchtbaar.
‘De speelsters ervaren twee werelden, de “echte” en die van anorexia. En ze ervaren dwang van twee kanten’
Zacht schemerig podiumlicht gaat aan en er klinken meditatieve klanken – een compositie van Roald van Oosten – en de zang van Nicky.
Het publiek luistert ademloos, de hele voorstelling lang tot het voor de laatste keer in koor klinkt: ‘Ik ben Persephone’, gevolgd door: ‘Ik ben Nicky, Ankie, Esmee, Sanne, Esqua, Bo, Alysha, Diantha.
verder lezen over voeding:
Het verhaal van Demeter en Persephone vind je op dit blog - de Eleusinische velden - mysteriecultus: https://fluisteralsjeblieft.blogspot.com/2024/02/zonder-titel.html
Wil je meer lezen over eetstoornissen en kun je het artikel van Colet niet openen zoek dan naar Marion Woodman, dit artikel kan je op weg helpen om te begrijpen wat er ten grondslag ligt aan een verslaving.
https://appliedjung.com/marion-woodman/
-----------------
Geen opmerkingen:
Een reactie posten