In zijn huis aan de Rozengracht (Amsterdam) overleed Rembrandt van Rijn op 4 oktober 1669. Op 8 oktober, vier dagen later werd hij begraven in een kerkgraf of huurgraf in de Westerkerk. Op 4 oktober 1226 werd het lichaam van Franciscus in een processie door de stad gevoerd, naar de kerk van San Giorgio in Assisi, alwaar hij begraven werd. Wat bindt hen?
In de jaren vijftig verhuisde van het grote huis aan de Jodenbreestraat naar een meer bescheiden woning aan de Rozengracht 184 Rembrandt van Rijn. Er is eigenlijk niet bekend of er een herdenking heeft plaatsgevonden en ook de precieze plek van zijn graf is niet bekend. Uit het begraafregister van het stadsarchief weten we dat de sobere begrafenis 15 gulden kostte.
Het was gebruikelijk dat overledenen begraven werden in de kerk die het dichtst in de buurt lag. Omdat Rembrandt aan de Rozengracht woonde, was dat de Westerkerk. Zes jaar eerder was ook Rembrandts huishoudster en geliefde Hendrickje Stoffels er begraven, en op 7 september 1668 zijn zoon Titus.
Titus, de in 1641 geboren zoon van Rembrandt poseerde als franciscaner monnik, waarschijnlijk rond 1660, als 19-jarige zoon tegen een planten-achtergrond. Een verwijzing naar De Fioretti of 'Bloempjes' van Sint Franciscus van Assisi?
Al veel heb ik geschreven over Rembrandt, zijn kunst en zijn gezin en dus ook over Titus. Het leek me aardig om eens op zoek te gaan naar wie Franciscus van Assisi is en vooral ook wat de familie van Rijn mogelijkerwijs met de Franciscaner orde verbindt.
Franciscus van Assisi richtte zijn leven vooral op een radicale eenvoud, in en met de natuur, stilte, afzondering, volledige toewijding aan spirituele praktijk en compromisloze trouw aan de waarheid.
In het https://boeddhistischdagblad.nl lees ik dit: Franciscus was een zoon van een welgesteld lakenkoopman uit Assisi, Umbrië, Italië. In zijn jeugdjaren leefde hij als een wildebras. Hij zwierf met zijn kameraden door de stad en gaf veel geld uit aan feestjes en kleding. Hij bracht een jaar in de gevangenis door en werd ernstig ziek. Toen hij vrijkwam werd hij bijzonder getroffen door het leed van de melaatsen, die in zijn tijd volledig uit de samenleving werden verstoten. Naar aanleiding hiervan en uit ontevredenheid over de leegheid van zijn leven bekeerde hij zich tot een leven van armoede, gebed en dienstbaarheid aan de armen.
Hij kreeg een visioen waarin God tot hem sprak: “Franciscus, ga en herstel mijn huis”. Hij trok zich als kluizenaar terug in eenzaamheid en wijdde zich aan de melaatsen. Zelf wilde hij de allerarmste zijn. Hij bedelde dagelijks zijn voedsel bij elkaar, daarna delend met anderen die nog minder hadden dan hij. Vanaf dat moment werd zijn enige geliefde ‘Vrouwe Armoede’. Zijn vader, die van mening was dat zijn zoon tot de rang van dorpsgek was vervallen, probeerde hem met dreiging en verleiding tevergeefs terug te laten keren naar een werelds leven.
Om wat meer inzicht en bewustwording te ontwikkelen werd mijn aandacht getrokken naar een ets van Rembrandt waarop ik meen Franciscus van Assisi te herkennen. We zien een monnik onder een boom, mediterend of biddend en achter de boom het opmerkelijke beeld van de kruisiging. In de verte zien we torens van mogelijk een klooster waarop ook een kruis te zien is.
De ets wordt gedateerd in 1657 en kun je hieronder bekijken:
In het werk van Rembrandt zitten veel aanwijzingen, zowel in schilderijen als etsen, dat hij de minderbroeders in Amsterdam heeft gekend. Leden van deze orde leefden in de Jodenbreestraat in Amsterdam en dat is dezelfde straat waar Rembrandt van 1631 tot 1658 woonde en werkte.
Twee van de huiskerken in Amsterdam, beide gevestigd aan de Sint Anthonisbreestraat (nu Jodenbreestraat) werden gedreven door franciscanen. Deze zogeheten schuilkerken of 'huiskerken' inspireerde Rembrandt tot het schilderen van ook deze monnik, waarvan ik niet heb kunnen vinden om wie het hier gaat. Zeker is dat hij geposeerd heeft voor Rembrandt....
Wat we weten over de franciscaanse familie is dat het drie orden telt. De eerste Orde van de Minderbroeders (Franciscanen, Conventuelen en Kapucijnen); de tweede orde van de Arme zusters (Clarissen, Coletinnen, Capucinessen); de derde Orde Regulier (verschillende congregaties van mannen of vrouwen) en de Orde Seculier (lekenorde OFS) en staat aan de basis van meerdere kloosterorden. Als je hier interesse in hebt, kun je zelf verder zoeken naar deze franciscaner orden in Amsterdam.
Van Franciscus van Assisi wordt vertelt dat hij de patroonheilige is van Italië. Ook is hij, vanwege de gilden, vaak de patroonheilige van een stad, vaak samen met Maria en/of Maria Magdalena.
In 1500 zien we hem lezen in een boek en Maria Magdalena (met zalfpot) staan voor Maria in haar blauwe mantel met een kind staande op haar linkerknie.....
Het levensverhaal van Franciscus van Assisi - zijn oorspronkelijke naam is: Giovanni Francesco Bernardone - vertelt dat hij geboren is in het begin van de 13e eeuw in de stad Assisi in het huidige Umbrië (Italië) Er is volgens mij geen datum bekend!
Het groene hart van Italië is óók de plaats waar Franciscus van Assisi het grootste gedeelte van zijn leven doorbracht. De vader van Franciscus was een rijke stoffenhandelaar genaamd Pietro di Bernardone en de naam van zijn moeder was Pica. Pica bracht haar zoon ter wereld terwijl haar echtgenoot op handelsmissie in het verre Frankrijk was. Ze liet het kind enkele dagen later dopen en koos daarbij – en dit is voor sommigen wellicht een verrassing – voor de naam Giovanni, naar Johannes de Doper. Zijn vader noemde hem bij terugkeer uit Frankrijk Francissco, Fransmannetje zou dus een troetelnaam kunnen zijn geweest voor de mens die zich ontwikkelt tot een mysticus van alle seizoenen; mij is volstrekt onduidelijk waarom hij verbonden wordt met Werelddierendag op 4 oktober. Mogelijk vanwege de oorsprong van de kerststal die in Italië ligt.
Ook heb ik allerlei mythen over hem gelezen die eenvoudigweg meer vertellen over de traditie van waaruit naar de franciscanen wordt gekeken en geplaatst wordt in de eigen mystieke traditie.
De Vlaamse Peter Paul Rubens b.v. verbleef Rubens acht jaar in Italië waar hij intensief klassieke kunstwerken bestudeerde. In de beeldtaal van Rubens ligt de nadruk op de stigmata, maar zien we ook de schedel (symbool van Tijd) en krijgen we inzicht in zijn visioenen. Hij wordt frontaal afgebeeld, geknield en met open armen - verwijzend naar de de levensstijl van meditatie en onthechting waarvoor Franciscus had gekozen.
Vaak wordt gedacht dat hij koos voor het mystieke kluizenaarsbestaan, in mijn optiek gaat het om zijn enige geliefde: Vrouwe Armoede!
De wolf van gubbio - Het verhaal over deze wolf en vele andere gebeurtenissen rond Franciscus zijn te vinden in het boek: De Fioretti.
Wie was Franciscus nu werkelijk?
Bij het beantwoorden van die vraag stuiten we onvermijdelijk op het probleem van de projectie, dat wil zeggen onze neiging om in de ander te zien wat we willen zien, en weg te laten wat niet past, en zo het zicht op de werkelijkheid buiten ons te vertroebelen door onze eigen innerlijke beelden. Soms gebeurt het bewust, meestal onbewust. (…) dit schreef ik al en ben blij dat ook Hein Stufkens dit zo ziet. Volgens Hein verdeelde zelfs Franciscus’ eigen broeders, de ‘rekkelijken’ en de ‘preciezen’ die tot in onze tijd voortduurt en ook Rembrandt had met deze beelden te maken. Onno Blom schrijft dit uitvoerig in zijn boek over 'de Jonge Rembrandt' en zijn periode in Leiden waar Rembrandt de oefenweg van de Zeven Vrije Kunsten volgde.
Mij intrigeren al die beelden over Franciscus, de ridder die door de kruistochten in zijn jonge jaren, genoeg had van strijd en van oorlog - wellicht een karmische erfenis uit vorig leven waar hij in verbonden was aan een mysterieschool in het zuiden van Rusland. In de nabijheid van de Zwarte Zee, daar waar hij veel dreiging en oorlog in de lucht hangt en de graandeals voortdurend belemmerd geraken door een ander soort mens beleving dan b.v. bij de boeddhisten daar in die tijd. We spreken over een tijd ná het Golgotha-mysterie en mogen er van uitgaan dat op de mysterieschool in Rusland een vereniging plaatsvond van de Boeddha-leer met de Christus-impuls.
De naam Gautama Boeddha wordt genoemd als grote inspiratiebron voor deze mysterieschool en misschien is het aardig om nog te vermelden dat Boeddha zich in de kerstnacht verbonden heeft met de geboorte van het kind in zijn (engelen) ode aan de herders in het veld.
Een trouwe leerling is in een later leven de belichaming van de mens die wij hierboven hebben mogen leren zien: Franciscus van Assisi. Franciscus van Assisi, als de belichaming van de ziel die zich in een eerder leven liet scholen en inspireren en kwam opnieuw naar de aarde in Assisi om daar als mysticus van alle seizoenen in veel tradities omarmt wordt. Op zijn sterfbed schreef hij het welbekende Zonnelied wat getuigt van een grote liefde voor de schepping.
Beroemd zijn de fresco’s van Giotto, eind 13e eeuw, in de Sint-Franciscus basiliek in Assisi.
De Maestro di San Francesco was een anonieme Italiaanse schilder die werkzaam was tussen 1250–1280. Zijn werk belichaamt een belangrijk aspect van het contact tussen Italiaanse en Byzantijnse kunst van deze periode. Aan de Byzantijnse iconografie voegt hij westerse versieringen en een vernieuwend kleurgebruik toe. Veel van het werk dat aan hem toegeschreven wordt, maakte deel uit van de vroege fase in de decoratie van de basiliek van San Francesco van Assisi.
http://casavacanze.poderesantapia.com/kunst/maestrodisanfrancesco.htm
We zien de kruisafneming door Franciscus, een mooie spiegeling van het werk waar ik mee begon, met de ets van Rembrandt. Het kruis en de boom....
In mijn optiek is Rembrandt het best te verstaan vanuit de traditie van Christian Rosenkreuz. Ook over de rozenkruisers stroming gaan veel verhalen rond. Ligt er een relatie tussen de franciscaanse traditie en de rozenkruiser stroming?
Wat Rembrandt bindt aan Franciscus van Assisi is in mijn optiek dienst aan de vrede of zo je wil aan Tolerantie waar Rembrandt in zijn tijd meer om bekend staat. Europa heeft hier een grote taak in....
© Joke
Voor dit artikel heb ik veel bronnen gebruikt. Ik noem deze:
biografieën van Franciscus en afbeeldingen in kunst of beeldtaal zoals genoemd en
https://www.catharijneverhalen.nl/page/3752/over-de-heilige-franciscus
https://www.minderbroedersfranciscanen.net/2023/06/16/franciscus-in-de-national-gallery/
Roland van Vliet, Wie zeggen de mensen dat Ik Ben?
Rudolf Steiner, de wereld van de gestorvenen
Hans Stolp en zijn boeken, verhalen en inspiratie over Johannes
Rembrandt en zijn kunst via het Mauritshuis en Rembrandthuis
Loek Dullaart, Johannes. De Doper & De Evangelist
Het zevenvoudige pad van Franciscus van Assisi van Hein Stufkens
https://www.esoterischchristendom.nl/niet-een-maar-twee-jezuskinderen-112.html
......
.jpg)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten