verhalen bij de bron

In de Keltische traditie is Sint-Brigid de enige vrouw van de drie beschermheiligen van Ierland. Bride, Brigit of Bridget kent ook een andere naam, dat is Danu, de grote godin van de schepping. Danu wordt gezien als de godin van de wateren en van de grote rivier de Danube die dwars door Midden-Europa loopt.

In het oud-Iers wordt Danu 'Anu' genoemd. De Keltische moedergodin.

Bij de Kelten is vaak sprake van godinnen van rivieren en bronnen; het is daarmee een universeel principe; water en de vrouw - dit verwijst naar het groeien van een mensenleven in de moederschoot.

 Ook in andere tradities vinden dit beeld b.v. de Hindoegodin Ganga, verbonden met de Ganges en Isis met het overstromen van de Nijl of dichterbij in Chartres waar de zwarte madonna is gevonden.  

De Notre Dame van Chartres is een kathedraal die bol staat van de mythen en mysteries. In de voorchristelijke tijd waren de Kelten namelijk ook al bezig hun eer te betuigen aan een zekere moedergodin. Vrouwe Natura of Moeder Aarde als motief keert in veel mythologieën terug. Chartres als cultusplaats is gebouwd op een bron. Bij de bron op de heuvel vereerden zij een beeld van een vrouw met een donkere huidskleur en een zoon op haar schoot. Deze zwarte Madonna is uiteindelijk in de crypte van de Kathedraal beland.

Bronnen zijn heilig, bij bronnen werden rituelen gehouden en later heiligdommen gebouwd. 

Van de godin Isis is bekend dat haar gemaal Osiris in de Fenicisch-Egyptische cultuur verbonden is met de zonnegod Baäl en zijn evenknie de godin Anath die ook zijn zuster wordt genoemd. 

We hebben nu meerdere gezichten van dezelfde godin.

Oude overleveringen vertellen ook over Anna, haar verhaal is dat zij op hoge leeftijd een kind baart die de naam Maria meekreeg. Volgens de stamboom van moeders kant is Jezus de kleinzoon van Anna.

Wat nu stamboom genoemd wordt, was ooit een geslachtsregister. De lijst van voorouders die ook in kunstwerken terug te vinden. Zo is er Anna-te-Drieën, een voorstelling, beeld of ornament met drie figuren, drie generaties. Grootmoeder, moeder en kind.... 

Deze mysteriën, zoals de Hibernische mysteriën van Ierland, bevatten nog wijsheid elementen uit het legendarische Atlantis. Mogelijk is de indeling: het universele kind - volwassene - oudere, vrouw - man al zou oud. In vele namen klinkt het door, vaak verbonden met bomen, water en seizoenen.

In de geschiedenis van de kunst spreekt de beeldtaal. De symbolieken en vooral ook de geheimen die zo doorgegeven werden in tijden dat er niet over gesproken mocht worden ivm vervolging etc. vertellen zo een verhaal. Ik ga op zoek naar beelden over Anna en vindt misschien wel de oudst bekende verhalen die over haar bekend zijn. 

sporen van Anna in architectuur en kunst

Zo is er de Notre Dame is de oudste van de drie portalen het Sint Annaportaal, in de romaanse stijl. Dit portaal is gewijd aan de moeder van Maria. Het werd rond 1200 geïnstalleerd en is het eerste van de drie portalen aan de westgevel. Hier is Anna de moeder van Maria. 

De Romaanse stijl geïnspireerd op de Grieks-Byzantijnse stijl toont een troon onder een baldakijn en de vrouw draagt koninklijke attributen: een kroon en een scepter en een kind op haar schoot. 

Van Anna vinden we dit soort beelden niet, ze behoren toe aan haar dochters.

Van alle beelden, kleuren en mantels die in de beeldtaal over Maria, de universele vroedvrouwe gaan, heeft in de kunstgeschiedenis en vooral ook in de ikonenleer Maria een moeder, haar naam is Anna. 

Wat vertellen de ikonen over Anna? 

                                                            Byzantijnse Icoon Heilige Anna

Op Ikonen is Anna een van de weinige vrouwelijke heiligen die is afgebeeld, meestal als een oudere vrouw, ook waar ze zelf haar kind voedt. 

Voor schilders is een paarsachtige tint erg interessant. Het is een tint die we kunnen kleuren naar koel waarbij blauw overheerst of naar warm waarbij rood overheerst. De kleur purper kan gemengd worden met rood en blauw of met violet en blauw. De kleur purper wordt verkregen uit purperslakken, de kleurstof krijgt bij blootstelling aan zonlicht een blauw-roodachtige tint. b.v. op ikonen..... 

Purper wordt veel gebruikt en heeft een koninklijke reputatie. Judith Herrin schrijft in haar boek - Byzantium - over deze kleur en gebruiken waaronder ook het 'in purper geboren' wordt uitgelegd. 

De handel in deze kleurstof wordt verbonden met de oude Fenicische stad Tyrus in het huidige Libanon. Het "Tyrische purper" van de Feniciërs was afkomstig van een zeeslak die nu bekendstaat als Bolinus brandaris, is zeer zeldzaam. Er waren wel 250.000 weekdieren nodig om slechts 28 gram bruikbare kleurstof te produceren, maar het resultaat was een levendige en langdurige paarse tint. Purper is dus afkomstig uit een slakkenhuis waar het slijm eruit werd gehaald en door zonlicht moest bijkleuren. 

Mooi textiel behoorde ook tot de Fenicische weelde, en Fenicisch glas. 

Het Fenicische rijk bloeide door de zeevaart en handel. Goederen waarin werd gehandeld waren bijvoorbeeld glas, hout, hars, wijn, ivoor, textiel en purper als exportproducten en zilver en tin als importproducten. Zo werden er boomstammen van cederhout naar Egypte vervoerd, terwijl tin en zilver vanuit de Britse eilanden en het Iberisch schiereiland naar Fenicië vervoerd werden. 

Ook is het volk bekend vanwege hun alfabet. De Feniciërs vierden met rituelen de seizoenen en bouwde kleine heiligdommen waar offers werden gebracht.  

De naam Fenicië betekent ‘purperland’ - het voorgebergte van Carmel.

Anna en haar stamboom

Oosterse tradities kennen haar en ook haar verhaal. Bekend is dat Anna drie keer getrouwd is geweest.  Dochters van Anna zijn oa. Maria Cleophas en Maria Salomé. 

De zus van Anna, Esmeria had een dochter die Elisabeth heette, de moeder van Johannes de Doper.

In Oosterse tradities is Anna getrouwd geweest met Joachim, haar derde huwelijk. In de Legenda Aurea staat geschreven dat Joachim afkomstig is uit Nazareth en Anna uit Bethlehem. Zij zijn lang kinderloos gebleven, wel 20 jaar. Toch zien we ikonen waarop de ontmoeting van Joachim en Anna zijn afgebeeld, meestal bij de Gouden Poort van de tempel. Bij deze ontmoeting zou Anna haar kind in de moederschoot ontvangen hebben. 

Ikonen als 'de tedere ontmoeting' of in het Slavisch 'de conceptie' bij de Gouden Poort van de tempel willen ons misschien meegeven dat we bij deze conceptie mogen denken aan de tempelslaap. 

 De Gouden Poort werd in de religieuze kunst de uitbeelding van de ontmoeting van Joachim en Anna in Jeruzalem. 

Hier in de verf gezet door Filippo Lippi (Anna ook hier in een purperen gewaad) 

En kijk, Joachim kwam met zijn kudden en Anna stond bij de poort en zag Joachim komen en vloog naar hem toe, omhelsde hem en zei: 'Nu weet ik dat de Heer me rijk gezegend heeft want, kijk, de weduwe is niet langer een weduwe en ik die geen kinderen had, zal een kind krijgen.' En Joachim bleef eerst een dag thuis. (Proto-evangelie van Jacobus 4,4)

Anna baarde het kind, een meisje en gaf haar de naam Maria. De naam 'Maria' als eretitel is bij de meerderheid van mensen bekend. 

Het Anna portaal in de Notre Dame in Parijs vinden we aan de westgevel. 

In het Westportaal van de kathedraal van Chartres is Maria afgebeeld, waarbij ze wordt omringd door zeven jonkvrouwen. Elke jonkvrouw beeldt één van de vrije kunsten uit. Deze ‘Zeven Vrije Kunsten’ werden aan het einde van de Middeleeuwen in de School van Chartres onderwezen als een voorbereiding op het nieuwe mens-worden. 

Dit portaal, waarbij Maria, als met een mantel door deze jonkvrouwen omhuld wordt, laat ons een scholingsweg zien, die ook nu nog actueel is en tot ver in de toekomst reikt.

Het westen is meestal de plaats van transformatie

In de drie religies van het boek vinden we sporen van Anna, haar hoge leeftijd waarop zij een kind baarde en ook de drie huwelijken en de daaruit voortkomende drie dochters die ze allemaal 'Maria' noemde. 

Bezien vanuit de heel oude wijsheid over 'je plaats in de kinderrij' mogen we dit drietal verbinden met de andere bekende drieslag: denken - voelen - willen. 

Het lijkt me onwaarschijnlijk dat de beelden die 'Anna te drieën' genoemd worden ook werkelijk de drie generaties in beeld brengen. Waarschijnlijker is dat we kijken naar een verhaal wat in het geheim is doorgegeven. 

Als je goed kijkt zie je hoe Leonardo da Vinci beide vrouwen in elkaar verweven zijn. Op het werk wat je hieronder kunt bekijken is het leuk om de handen te volgen en de gebaren die zij maken.  

Het labyrint in de Notre Dame van Chartres krijgt zo een bijzondere betekenis.  

Het labyrint legt niet de nadruk op goed of fout, maar zegt: loop of sta stil. Een mooi beeld van de menselijke levensweg en het vinden van inzicht in je levensloop. De kronkelingen van het labyrint maken ons duidelijk dat ook ons leven niet verloopt in een rechte lijn. 

In de 11e eeuw kwam vanuit Chartres de verering van Onze Lieve Vrouwe op. Het is 'onze lieve Vrouwe, of notre dame die zonder ophouden ons wil vertellen dat alles met alles verbonden is, het hogere en het lagere maar ook veelomvattend beelden toont van tradities waaruit we allemaal afstammen. We zijn verweven..... 

NB Maryam is ook bekend in de Heilige Koran, dit is niet Mirjam zoals vaak gedacht word, maar Maria.... Het verhaal van Mirjam (zus van Mozes) is veel ouder dan de verhalen over Maria. 

© Joke     www.fluisteralsjeblieft.nl

 

Waarom ben je zo betoverd door deze wereld,

terwijl zich diep in jou een goudmijn bevindt?

Rumi

verder lezen: 

Op deze website https://groteverhalen.be/mythologie/ kun je zelf lezen hoe verhalen samenvloeien tot wat nu 'de mythen van de Kelten' genoemd wordt. 

https://www.europeana.eu/nl/stories/the-story-of-saint-brigid

Danielle van Dijk schreef over Maria Magdalena, lady van Glastonbury en Iona 

https://www.pansophia.nl/academie_pansophia/wp-content/uploads/2017/01/Godinnen-en-vrouwelijke-wezens-deel-2.pdf