een dragende omgeving

Verlies kent de fases van ontwaken - sterven – opengaan. Wat is rouwen? 

een gids in het land van rouw

Bij een crisis zijn we vaak geneigd onze toevlucht te nemen tot het kwadrant waarin we ons het veiligst voelen.

In het fysieke gaan we b.v. veel redderen en doen;

in het emotionele worden we door tranen overspoeld of bijten ons vast in woede;

in het mentale houden we niet op met praten en informatie verzamelen en 

in het spirituele zijn zingeving, religie, rituelen en symbolische taal belangrijk.

Unfinished Business kan onwaarschijnlijk veel leed veroorzaken.

De geestelijke verzorging kent al een lange tradities in het omgaan met het levensverhaal en de persoonlijke interpretatie daarvan, vooral bij lief en leed. Voor pastores en geestelijk werkers heeft het levensverhaal als thema een hoge prioriteit. Vaak onder de noemer 'zielzorg' - inmiddels is het biografisch werken als methode ingeburgerd onder verschillende varianten en doelstellingen. 

We komen deze werkwijze tegen onder diverse namen zoals biografische consultatie, biografiecounseling, biografiek, levensloopkunde en binnen het grote aanbod van coaching onder de namen personal - en life-coaching of over verlieskunde. Eigenlijk gaat het altijd over leren van je eigen leven, een proces van leren beheren. Vandaar ook dat lopen de metafoor is voor levensloop, hoe loop je en verloopt het jou? 

              « L’Homme qui marche » de Giacometti, devant « La Vie » de Chagall à la Fondation Maeght 📷 Yoyo Maeght

Verlieservaringen brachten mij op deze weg en doorheen de verhalen die gedeeld werden kreeg ik inzicht in het belang van het kunnen vertellen van je eigen levensverhaal. Je ervaringen verwoorden, juist als het verlies je sprakeloos maakt kunnen de levensfasen je op verhaal brengen. 

Dat is natuurlijk bij uitstek het verlies dat met de dood te maken heeft. Ook echtscheiding of verlies van werk, verlies van gezondheid en verlies van verwachting....al vroeg in mijn leven las ik boeken over rouwen, de theorie over rouwverwerking van Elisabeth Kübler-Ross gaat lang niet alleen over de vijf fasen. Ze schreef zoveel meer boeken. Als het gaat over rouwen is ' Over rouw ' het boek dat Elisabeth Kübler-Ross kort voor haar dood voltooide, gaan zij en haar coauteur David Kessler dieper in over onder andere verdriet, dromen, isolatie, genezing, kinderen, en zelfs seks, en laten zien hoe het rouwproces het rouwen niet alleen zin, maar ook een helende kracht kan verlenen. Het boek kreeg een voorwoord van Sander de Hosson. 

Rouw is uniek voor ieder persoon, net als een vingerafdruk. Iedereen verwerkt verlies op zijn eigen manier en in zijn eigen tempo. In plaats van te oordelen - bied liefde, steun, begrip en acceptatie. quote David Kessler

-----

Het leven is niet het leven dat je hebt geleefd, maar dat je je herinnert en hoe je het je herinnert om het te vertellen.

Gabriel Garcia Marquez

----- 

De les van verlies

Als we het hebben over het leren van onze lessen, hebben we het over het wegwerken van onafgemaakte zaken. De onafgemaakte zaken hebben niets te maken met de dood, maar met het leven. De meesten van ons spelen in hun leven vele rollen. Daardoor hebben we geleerd van rol te wisselen en vergeten maar al te vaak dat het onze taak is die delen te vinden die wel of niet voor ons werken en in hoeverre zij toekomst kunnen laten ontstaan. Het is daarbij zinvol ervan uit te gaan dat ieder mens meerdere taken heeft, of zich meerdere taken gesteld heeft toen het moment kwam dat je weer naar de aarde mocht gaan.

Deze innerlijke samenhang moet je je niet voorstellen als een kant-en-klaar programma dat ligt te wachten tot het wordt afgedraaid. Anders zou je misschien nooit gekozen hebben voor iets wat afgebroken werd en ook niet toekomen aan mogelijkheden die je kunnen openen voor het je verder ontwikkelen. Dergelijke aanwijzingen liggen o.a. besloten in de zogenaamde biografische crises. Deze nodigen bij uitstek uit jezelf af te pellen. Dit gaat als het afpellen van ringen van een uit en kan, net als bij uien pellen, tot heel wat tranen leiden.

Misschien lees je dit artikel of trok het je aandacht omdat je rouwt om verlies, verlies van je rollen, van gezondheid of van een dierbaar mens. Naarmate je de realiteit van verlieservaringen accepteert ga je jezelf allerlei vragen stellen. Je begint zonder het te beseffen aan het helingsproces.

Onszelf liefhebben, betekent de liefde ontvangen die altijd om ons heen te vinden is. Daar komt het woord 'milieu' vandaan. Het verwijst naar de kring waarin iemand verkeert, je leefklimaat. De les is dat we de liefde niet altijd herkennen, omdat we deze in categorieën onderverdelen. In werkelijkheid zijn er zoveel relaties en is er zoveel liefde om ons heen.

Betekenisloze of toevallige relaties zijn er eigenlijk niet. In het grotere plan is elke relatie potentieel belangrijk. Iedereen die we tegenkomen, ook digitaal, kan ons iets leren. We slijpen elkaars scherpe kanten af, als diamanten in een polijsttrommel.

Onze relaties zijn niet 'gebroken' - ze kunnen wel van rol verwisselen waardoor we onze opvatting van relatie gaan herzien. Zonder verlies kan het leven niet veranderen en kan leven zich niet ontwikkelen. De vijf 'stadia' die de manier beschrijven waarop we op verlies reageren kunnen op alle soorten verlies kunnen worden toegepast. Vrijwel alle soorten crisis komt voort uit niet-verwerkt en niet-geheeld verdriet. Wanneer we ons verdriet niet toelaten, ontzeggen we ons een gelegenheid om onze ziel, onze psyche en ons hart te genezen.

                                 

Verlieservaringen en emoties volgen geen lineair tijdpad.

Bij een crisis zijn we geneigd onze toevlucht te nemen tot het kwadrant waar wij ons het veiligst voelen:

• in het fysieke: veel redderen, sporten en doen
• in het emotionele: overspoeld worden door tranen of door woede
• in het mentale: aldoor praten of informatie zoeken
• in het spirituele: extreem veel aandacht voor zingeving, rituelen, godsdienst

De vijf stadia van verlies: ontkenning, woede, marchanderen, depressie en aanvaarding worden meestal meer dan eens doorlopen, niet in volgorde (dat is lineair gedacht) en kunnen in het fysieke, mentale, emotionele of spirituele domein ervaren worden als een rit in de achtbaan. Verlies is, zo ervaar ik het tenminste zelf, een van de moeilijkste lessen in mijn leven. Wie over verlies leert kan tot de ontdekking komen dat de kleine dingen in het leven de grote worden.

Soms komt een oud verlies boven door iets wat veel korter geleden gebeurde. Verlies staat zelden op zichzelf. Rouw is de bewustwording en komt binnen de wetmatigheden van de tijd voortdurend naar voren. Rouw is daarbij tevens de helende kracht.

Vaak kan verdriet ons in een geaarde staat van nederigheid en een verzachting in liefde brengen, wat de natuurlijke staat van ons lichaam is. Wanneer we vasthouden aan verdriet en emotie, komt het vast te zitten in het lichaam, waardoor we stijf worden , gespannen en hard - het tegenovergestelde van levensstroom. Daarom waren rouwrituelen en weeklagen zo belangrijk in de vrouwelijke priesteressentradities, omdat deze verbinding met en uitdrukking van verdriet stroom en zachtheid mogelijk maakte.

In rouw zijn we gericht op een verlies in het verleden, maar bij anticiperend verdriet zijn we bezig met een verlies dat ons nog te wachten staat. Omdat we niet weten hoe we met de pijn van het verdriet mogen omgaan, vermijden we die pijn zonder te beseffen dat het de pijn van het verlies is die we proberen te ontwijken. Daarbij sluiten we ons ook af voor een gesprek, sluiten ons hart en rekken zo de pijn alleen maar. Eilandjes van pijn voorkomen een hernieuwde ordening en zeker ook een hernieuwde betrokkenheid bij het leven.

Onafgemaakte dingen, dat is eigenlijk alles wat we niet gezegd of gedaan hebben. En niet alleen jij, maar ook je ouders, grootouders en allen die staan in generaties voor jou. Het kan in jou boven komen, je blokkeren of brengen in een staat van anticiperend verdriet.

De huidige gebeurtenissen vragen je welk perspectief je kiest. Het oude of het nieuwe? De keuze voor het nieuwe omarmt de integratie van mannelijke en vrouwelijke kwaliteiten, wat symbool staat voor de integratie van denken, voelen en willen. Hoofd, hart en handen. Want de 4e sfeerontwikkeling gaat over het werkelijk uitdrukken van ons Zelf, het innemen van onze unieke plaats in het grote geheel.

Daarover gaat natuurlijk leren van de eigen levensloop. Dat is de intentie van mijn schrijven én die van mijn lief die in zijn werk de lessen leert van en met mensen die zich voorbereiden op het afscheid, de ouderen en stervenden. Mensen die zich op de rand van de dood bevinden, zijn altijd al onze grote leermeesters geweest. Ze leren ons hoe waardevol het leven is en levend te voelen.

Biografiekunst is Levenskunst. Het biedt je een dragende omgeving..............

© Joke 2025 www.fluisteralsjeblieft.nl

 

NB

Fysiek: zorg voor het lichaam, sport, pijnbestrijding, complementaire zorg;
Emotioneel: gevoelens uiten, zaken afmaken, relaties, voelen, sociale omgeving;
Mentaal: kennis, beslissingen nemen, informatie, denken
Spiritueel: rituelen, religie, zin en betekenis geven, kunst, intuïtie, zorg voor de ziel;

Uit het boek De intieme dood van Marie de Hennezel https://www.almahealing.nl/artikelen/intieme-dood-marie-hennezel/ een wezenlijke recensie. Ook schrijft zij over ouder worden

https://www.intheeveningoflife.org/thought-leaders/marie-de-hennezel/

Eerst meer lezen over het belang van verhalen: Vertel : over de kracht van verhalen van Christien Brinkgreve 

en vanzelf over levensfasen en de opgave die daarin besloten ligt, waar het niet begrepen is of niet aangegaan kon worden ga je leren wat unfinished business aan leed kan veroorzaken die je door het herschrijven van het verhaal wat je jezelf altijd vertelde meestal in een ander licht komt te staan. 

© Joke