Levensverhalen en geheimen

‘Als je je voorouders niet kent, ben je stuurloos.’

Na mijn jarenlange ervaring met het werken met de levensloop, het leren en werken met je eigen levensverhaal is me duidelijk dat terugkijken vaak wordt overgeslagen. Ook worden gesprekken uit de weg gegaan en vooral het mens-in-wording niet in de vorm wordt gebracht. 

Deze wat ik noem 'gedempte aandacht' staat elke open communicatie in de weg en vanuit het werken met verlieservaringen herken ik dit als een ambivalentie die normaal is in een rouwproces. Is het oude pijn, pijn uit de vooroudertraditie?

Ik leg dit hier even neer en zie wel of het je lezende ogen trekt:

In dit artikel krijg je veel mee over de bevrijding die mogelijk is als oude familiegeheimen de ruimte krijgen:

https://vruchtbareaarde.nl/webwinkel/product/maarten-oversier-tranen-voorouders/

Dit artikel sluit aan bij onderstaand artikel overgenomen uit haar boek: 


Clarissa Pinkola Estés stamt uit een familie van vertellers-genezers en gelooft sterk in de impact van storytelling. Zij gebruikt verhalen als medicijn, als deuren naar het vrouwelijke in man en in vrouw. Zij is ‘cantadora’: bewaarder van oude verhalen en heeft al vertellende veel inzicht gevonden in geheimen. Archetypen van het geheim zijn een aanzet tot een krachtig, bezield en betekenisvol leven en onthullen de taboes die maar blijven bestaan totdat iemand met deze energetische ballast aan het werk durft te gaan. Stamboomonderzoek of een geneagram maken hoeft hierbij niet, maar maakt wel inzichtelijker hoe jij deel uitmaakt van de littekenclan. Een archetype.

Geheimen als moordenaars

Gedurende mijn twintigjarige praktijk heb ik naar duizenden ‘geheime verhalen’ geluisterd, verhalen die doorgaans vele jaren en soms haast een leven lang verborgen waren gehouden. Of het geheim van een vrouw nu gehuld is in een zelfopgelegde stilzwijgen, of dat ze door een machtiger iemand dan zij bedreigd is, ze is heel bang dat, als ze haar geheim zou onthullen, ze vogelvrij zal worden verklaard, als een ongewenst persoon zal worden beschouwd, relaties zullen worden verstoord die belangrijk voor haar zijn, en soms vreest ze zelfs lichamelijk geweld.

Sommige geheime verhalen van vrouwen (het vrouwelijke) gaan over een flagrante leugen die ze hebben verteld of over een opzettelijk gemene daad die een ander moeilijkheden of leed heeft bezorgd. Maar in mijn ervaring zijn deze zeldzaam. Hun geheimen hebben meestal te maken met het overtreden van een of ander sociaal of moreel voorschrift van hun cultuur, godsdienst of persoonlijke waardesysteem. Sommige van deze daden, gebeurtenissen en keuzen, vooral die welke verband houden met de vrijheid van vrouwen op alle gebieden van het leven, werden door de cultuur vaak wel voor vrouwen als schandelijk en verkeerd beschouwd, maar niet voor mannen.

Het probleem met deze geheime verhalen die omgeven worden door schaamte is dat ze een vrouw afsnijden van haar instinctieve natuur, die overwegend vrij en blij is. Wanneer zich een duister geheim in de psyche bevindt, kan een vrouw dit op geen enkele manier benaderen. Ze zorgt er in feite voor dat ze nergens mee in aanraking komt dat haar aan dit geheim herinnert, of dat haar nu al chronische pijn nog heviger zal maken.

Deze defensieve houding is heel gebruikelijk en beïnvloedt heimelijk, als bij de nawerkingen van een trauma, de keuzen van een vrouw bij wat ze wel of niet in de buitenwereld zal doen: met welke boeken, films of gebeurtenissen ze zich wel of niet zal inlaten, waar ze wel of niet om zal lachen, en welke interesses ze zal hebben. In dit opzicht is de wilde natuur gevangen, die vrij zou moeten zijn om te doen, te zijn en te onderzoeken wat ze maar wil.

In het algemeen vertonen geheimen dezelfde thema’s als grote drama’s. Enkele van deze thema’s zijn: verraad, verboden liefde, ongeoorloofde nieuwsgierigheid, wanhoopsdaden, onvrijwillige handelingen, onbeantwoorde liefde, jaloezie en afwijzing, vergelding en woede, wreedheid tegenover zichzelf of anderen, niet toegestane verlangens, wensen en dromen, niet toegestane seksuele interesses en levenswijzen, ongewenste zwangerschappen, haat en agressie, dood of verwonding door een ongeval, verbroken beloften, verlies van moed, verlies van kalmte, onvoltooidheid van iets, onvermogen om iets te doen, inmenging en manipulatie achter de schermen, verwaarlozing, mishandeling, en zo gaat de lijst door, waarbij de meeste thema’s tot de categorie van de droevige vergissing behoren.

Net als sprookjes en dromen volgen geheimen dezelfde ontwikkelingspatronen en -structuren als die in drama’s. Maar in plaats van de heroïsche structuur te volgen, verlopen geheimen volgens de tragische structuur. Het heldendrama begint met de heldin die een reis onderneemt. Soms is ze niet psychisch bewust. Soms is ze te lief en ziet ze geen gevaar. Soms is ze al mishandeld en vertoont ze het wanhopige gedrag van een gevangen schepsel. Hoe ze ook begint, uiteindelijk raakt de heldin in de klauwen van een of ander iets of iemand en wordt ze zwaar op de proef gesteld. Dan weet ze zich, door haar eigen schranderheid of de hulp van mensen die van haar houden, te bevrijden en gaat ze daarna met een fierdere houding door het leven.

In een tragedie belandt de heldin tegen haar zin of wil, of door eigen toedoen, in een verschrikkelijke situatie. Vervolgens wordt ze overweldigd zonder dat iemand haar geroep hoort, of anders negeert men haar smeekbeden. Ze verliest haar hoop, ziet de waarde van haar leven niet meer en bezwijkt. In plaats van te kunnen genieten van haar triomf over tegenspoed, of van de wijsheid van haar keuzen en haar volharding, wordt ze vernederd en gevoelloos gemaakt. De geheimen die vrouwen bewaren zijn haast altijd heldendrama’s die verworden zijn tot tragedies die niets opleveren.

Maar er is goed nieuws. De manier om een treurspel weer in een heldendrama te veranderen is het geheim te openbaren, er met iemand over te spre­ken, er een ander einde voor te schrijven, je eigen rol erin en hoe je het hebt ondergaan onder de loep te nemen. Dit leerproces bestaat uit gelijke delen pijn en wijsheid. Het drama doorstaan hebben is een triomf van de innerlijke, wilde geest.

Dus deze met schaamte omringde geheimen van vrouwen zijn niets nieuws. Iedere vrouw die met een geheim rondloopt dat schadelijk voor haar is, gaat onder schaamte gebukt. Het patroon van dit universele drama is archetypisch: de heldin wordt gedwongen iets te doen of is, door het verlies van haar instinct, ergens in verstrikt geraakt. Doorgaans is ze niet in staat de droevige toestand te verhelpen. Ze is door een eed of schaamte op de een of andere manier gedwongen haar mond te houden. Ze gehoorzaamt, omdat ze bang is liefde, respect, of haar elementaire levensonderhoud te verliezen. Om het geheim nog vaster te verzegelen, wordt er een vloek uitgesproken over de persoon of personen die het zouden verraden. Er wordt gedreigd met een vreselijk iets of iemand als het geheim ooit geopenbaard zou worden.

Men heeft mensen voorgehouden dat bepaalde gebeurtenissen en omstandigheden in hun leven, die veelal met seks, liefde, geld, geweld en/of andere moeilijkheden te maken hebben waardoor de mens dikwijls geplaagd wordt, vreselijk schandelijk zijn en dus op geen enkele wijze vergeven kunnen worden. Dit is niet waar.

Iedereen maakt slechte keuzen in woorden en daden vóór ze beter weten en vóór ze beseffen wat de gevolgen zullen zijn. Er is niets op deze planeet of in dit heelal dat buiten de grenzen van vergeving valt. Niets. ‘0 nee!’ zeg je, ‘dit ene ding dat ik gedaan heb is werkelijk onvergeeflijk: Ik zeg dat niets dat een mens ooit gedaan heeft, nu doet, of misschien nog zal doen buiten de grenzen van vergeving valt. Niets.

Het Zelf is geen bestraffende kracht die her en der vrouwen, mannen en kinderen straft. Het Zelf is een wilde god die de natuur van schepselen begrijpt. Het is vaak moeilijk voor ons om ons ‘goed te gedragen’, vooral als onze basisinstincten, waaronder de intuïtie, uitgeschakeld zijn. Dan is het niet gemakkelijk om van tevoren de gevolgen te overdenken, in plaats van achteraf. Maar de wilde ziel heeft een bijzonder barmhartige kant die hiermee rekening houdt.

Bij het archetype van het geheim is het alsof er een soort betovering over de vrouw is uitgesproken die als een zwart net over een deel van haar psyche ligt. Men heeft haar aangemoedigd te geloven dat het geheim nooit onthuld mag worden en verder moet ze ervan overtuigd zijn dat als ze het wel onthult, alle fatsoenlijke mensen met wie ze in aanraking komt haar voorgoed met smaad zullen behandelen. Deze extra bedreiging naast de geheime schaamte zelf, heeft tot gevolg dat de vrouw niet één maar twee lasten moet torsen.

Deze dreigende bezwering wordt alleen gebruikt en vermakelijk gevonden door mensen die een zwarte vlek op hun hart hebben. Maar zij die de menselijke aard met warmte en liefde bezien, reageren heel anders. Zij zouden hun best doen om het geheim aan het licht te brengen, omdat ze weten dat het een wond veroorzaakt die niet kan genezen voordat het probleem verwoord en aangehoord is.

De dode zone

Het bewaren van geheimen sluit een vrouw af van degenen die haar liefde, steun en bescherming zouden kunnen geven. Het heeft tot gevolg dat ze de last van haar verdriet en angst helemaal alleen en soms voor een hele groep moet dra­gen, of dit nu haar familie of haar cultuur is. En verder sluit het bewaren van geheimen ons af van het onbewuste, zoals Jung gezegd heeft. Als er een schan­delijk geheim bestaat, is er altijd een dode zone in de psyche van de vrouw, een plaats die de voortdurende gebeurtenissen in haar eigen gevoelsleven of de gebeurtenissen in het gevoelsleven van anderen niet voelt of er niet op de juis­te wijze op reageert.

De dode zone wordt goed beschermd. Het is een plaats van eindeloze deu­ren en muren, elk afgesloten met twintig sloten, en de homunculi, de kleine schepseltjes in de dromen van vrouwen, zijn altijd druk bezig met het bouwen van meer deuren, meer dammen, meer beveiligingen, opdat het geheim niet zal ontsnappen.

Maar je kunt de Ontembare Vrouw niet om de tuin leiden. Ze is zich bewust van die donkere bundeltjes in de vrouwengeest, stevig omwonden met koorden en touwtjes. Deze plekken in de geest van een vrouw reageren niet op licht of goedheid, zo diep zijn ze bedolven. En omdat de psyche een sterk compenserend karakter heeft, vindt het geheim natuurlijk toch een uitweg, zo niet in woorden, dan toch in de vorm van plotselinge buien van melancholie, periodieke en raadselachtige woedeaanvallen, allerlei lichamelijke tics, zenuwtrekkingen en pijnen, haperende gesprekken die onverwacht en zonder uitleg eindigen, en onverwachte vreemde reacties op speelfilms, documentaires en zelfs reclamespots.

Het geheim vindt altijd een uitweg, zo niet direct in woorden dan toch somatisch, en meestal niet op een manier waarop het rechtstreeks aangepakt en verholpen kan worden. Dus wat doet de vrouw (lees het vrouwelijke!) als ze merkt dat het geheim uitlekt? Ze holt er met een grote inzet van energie achteraan. Ze slaat, duwt en propt het weer in de dode zone, en versterkt haar verdediging. Ze roept haar homunculi – de innerlijke bewakers en verdedigers van het ego – om meer deuren, meer muren te bouwen. De vrouw leunt tegen haar nieuwste psychische tombe, terwijl ze bloed zweet en hijgt als een trein. Een vrouw met een geheim is een uitgeputte vrouw.

-------------------

Jarenlang meende de klassieke psychologie ten onrechte dat verdriet een proces was dat je eenmaal onderging, bij voorkeur over een periode van een jaar, en dat het dan voorbij was, en wie dit proces niet in deze periode kon of wilde voltooien, was beslist niet in orde.

Uit de bestudering van dagboeken die over een periode van vele jaren geschreven waren, concludeerde dr. Paul C. Rosenblatt dat mensen in het eerste of tweede jaar na een tragedie over hun ergste zielsverdriet heen kunnen komen, afhankelijk van de steun die ze krijgen enzovoort. Maar daarna blijft de persoon perioden van hevig verdriet ervaren. Hoewel deze episoden zich met steeds grotere tussenpozen voordoen en steeds korter worden, is het verdriet bijna even hartverscheurend als bij de eerste gelegenheid.

Deze gegevens helpen ons inzien dat het normaal is om lange tijd verdriet te voelen. Wanneer een geheim niet geopenbaard wordt, blijft het verdriet toch, en voor de rest van je leven, bestaan. 

Het bewaren van geheimen belemmert het natuurlijke reinigingsproces van psyche en geest dat genezing brengt. Dat is nog een reden om onze geheimen te vertellen. Praten en treuren doet ons verrijzen uit de dode zone. Daardoor zijn we in staat de doodscultus van geheimen te verlaten. We kunnen verdriet, hevig verdriet voelen, en met tranen bevlekt te voorschijn komen, in plaats van met schaamte bedekt. We kunnen verdiept, volledig geaccepteerd en vervuld van nieuw leven te voorschijn treden.

De Ontembare Vrouw (het boek)  zal ons in haar armen houden als we verdriet hebben. Zij is het instinctieve Zelf. Ze kan ons geschreeuw, ons gejammer, ons verlangen om te sterven zonder te sterven aan. Ze zal het beste geneesmiddel op de meest gewonde plekken leggen. Ze zal in ons oor mompelen en fluisteren. Ze zal pijn om onze pijn voelen. Ze zal het verdragen. Ze zal niet vluchten. Hoewel er littekens zullen zijn, en niet zo weinig ook, is het goed om te bedenken dat een litteken sterker is dan gewone huid als het aankomt op rekbaarheid en het vermogen om druk te weerstaan.



Deze tekst heb ik overgenomen uit: De ontembare vrouw – Clarissa Pinkola Estés –
ISBN 90-230-0849-9 . Uitgegeven bij Altamira-Brecht

Een boek dat ik graag wil aanbevelen aan alle mannen en alle vrouwen die meer inzicht willen krijgen in hun eigen vrouwelijke natuur; Clarissa Pinkola Estés is een ervaren Jungiaans-analytisch therapeute en cantadora (bewaarder van oude verhalen)

© Joke – fluisteralsjeblieft voor een biografisch gesprek