Pagina's

20-05-2022

Rembrandt en de visitatie

De ontmoeting van Maria en Elisabeth, als zwangere vrouwen, wordt meestal de visitatie genoemd, ook in kunstwerken. De manier waarop Rembrandt deze ontmoeting weergaf spreekt een hele andere taal. Het schilderij dateert uit 1640 en omvat niet twee vrouwen maar drie. 

De visitatie 

Het prachtige schilderij de Visitatie verwijst naar de ontmoeting van Maria en Elisabeth. Beiden zwanger. Elisabeth is de moeder van Johannes de Doper en volgens apocriefe evangelie een nicht van Maria. 

Rembrandt van Rijn nam deze scene als onderwerp voor een schilderij in 1640 en noemde het ook de Visitatie.  Een onwaarschijnlijk mooi schilderij met prachtige  en ook ingetogen kleuren. In het donker zien we dieren en ook lijkt daar een man met een ezeltje te lopen. Aan de voeten van Elisabeth een wit hondje en Zacharias, de partner van Elisabeth en tempel priester die zijn handen legt op de schouder van een jonger iemand. 


Op het schilderij zien we de ontmoeting van Maria (rechts in blauw) en Elisabeth (links in rood). Over het algemeen wordt Elisabeth veel ouder afgebeeld dan Maria en wordt aangenomen dat Elisabeth ook 6 maanden langer zwanger was. 

De beide vrouwen raken elkaar aan, achter Maria, gekleed met kleuren die opvallen, zien we een donkergekleurde vrouw. Ook zij raakt Maria aan, van achteren. Ze is hiermee omringt door vrouwen en een hondje, wat in de symbolieken altijd staat voor trouw. 

Het verhaal over het bezoek van Maria aan Elisabeth is heel intiem. In de traditie heet dit verhaal “de visitatie” en gaat niet alleen over de moeders, maar ook de ongeborenen ontmoeten elkaar. 

Rembrandt toont in dit schilderij aan dat het veel meer omvat dan we in onze tijd nog maar kunnen vermoeden. Wat kunnen we op het spoor komen als we wat dichterbij gaan kijken naar de vrouw op de achtergrond die donkergekleurd lijkt te zijn? 



Dr. Shelley Perlove, emeritus hoogleraar kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Michigan-Dearborn heeft zich ook verdiept in Rembrandt en ook in dit schilderij. Haar werk was gericht op 17e-eeuwse Italiaanse en Nederlandse kunst met als specialisatie de religieuze cultuur. 

De onderstaande link richt zich op een studie van De Visitatie van 1640  waarin  Rembrandts de aandacht richt op een ongekende - inderdaad uniek in de geschiedenis van de kunst - inbreng van een ( volgens Perlove een) Afrikaanse vrouw in de ontmoeting tussen Maria, net zwanger van Christus, en haar nicht Elizabeth, zwanger van haar ouderdom bij Johannes de Doper. 

https://jhna.org/articles/rembrandts-visitation-the-african-woman-at-the-dawn-of-christianity-and-colonialism/  

De ontmoeting is o.a. door Bach, Vivaldi en Schubert en andere componisten op muziek gezet, het is een lofzang van Maria die bekend staat onder de naam 'Magnificat'. De tekst van het Magnificat is te vinden in het Lucas-evangelie (Lucas 1, 45-51) Dit is ook waar je het verhaal kunt lezen over de ontmoeting die Rembrandt geschilderd heeft. 

© Joke





Geen opmerkingen: